Eigenlijk geloof ik niets,

en twijfel ik aan alles, zelfs aan U.

Maar soms, wanneer ik denk dat Gij waarachtig leeft,

dan denk ik, dat Gij liefde zijt, en eenzaam,

en dat, in dezelfde wanhoop, Gij mij zoekt

zoals ik U.

                       Gerard Reve.

Naar aanleiding van het vluchtelingendebat schreef Eva Heezemans het volgende:

'In mijn werk probeer ik barmhartigheid centraal te stellen, voor mij een belangrijk woord waar mijn geloof, hoe twijfelachtig dat soms ook is, wel heel duidelijk in door klinkt. Barmhartigheid is het tonen van erbarmen, van mededogen met mensen die het moeilijk hebben. Barmhartig zijn zij die zich ontfermen over hun medemensen, die in woord en daad hulp en ondersteuning bieden aan degenen die daaraan behoefte hebben. Voor mij is het heel duidelijk dat dit, mits wij daartoe de mogelijkheden hebben, onze opdracht is. Met al onze welvaart moeten we ons ontfermen over mensen die dat het hardst nodig hebben. Wat dat betreft kan ik me eigenlijk niet voorstellen dat mensen eraan twijfelen of het wel juist is om vluchtelingen op te vangen'.

Dit lezende denk ik aan Angela Merkel, een domineesdochter en zelf een DDR-vluchtelinge, die vluchtelingen verwelkomde met: 'Wir schaffen das'.

Uit een interview met Joke J. Hermsen. Naar aanleiding van haar boek: Stil de tijd.

'Stil de tijd' is meer dan een analytische beschouwing van het fenomeen tijd. U doet een appel op uw lezers. Welk appel is dat precies?' 

'Eigenlijk komt mijn appel erop neer dat het tijd is om de menselijke maat in de samenleving te vinden. De mens typeer ik in mijn werk rond twee specifiek menselijke vermogens. Het ene vermogen is het vermogen om iets nieuws te kunnen beginnen en om het nieuwe te verzinnen. Dat is creativiteit. We kunnen als enige soort iets nieuws scheppen. En wij kunnen, met wat Hannah Arendt nataliteit noemt, opnieuw geboren worden. We worden opnieuw geboren als we een nieuw inzicht krijgen of een nieuwe weg bewandelen. Het andere menselijke vermogen is het vermogen van compassie, de empathie, het mededogen. Het vermogen van solidariteit met de zwakke. Dat is ook wat ons van alle diersoorten doet onderscheiden. Dat we met de ander kunnen meevoelen. Dat zijn de dingen die ons mens tot mens maakt. En die twee zaken samen is het appel dat ik doe; dat we ons daar meer op focussen. Niet op rendement, niet op winst- en verliescijfers, althans niet alleen. Ik vind dat het veel te veel is doorgeslagen naar die econometrische benadering van mens en maatschappij. Daar probeer ik tegenwicht aan te bieden. Om die twee vermogens te doen groeien, te doen ontwikkelen heb je tijd nodig. Als je blijft voortjakkeren in het behalen van je economische doelen kom je daar niet aan toe. Je hebt rust nodig. Je moet bij tijd en wijle een pauze inlassen.'

Uit: AdRem - Remonstrants Maandblad.

Van: Pieter Bons (1987).

'Wetenschappelijk gezien zijn we allemaal slechts een hoopje stuiterende moleculen, maar die kennis helpt me niet in de keuze wat ik op mijn boterham moet smeren'.

'God is voor mij geen almachtige en alwetende figuur die zegt hoe ik moet leven, maar ik ervaar wel een universele liefde die ons als mensen verbindt. Dat is de kern van het geloof voor mij. Ik zal mezelf niet zo snel hardop christen noemen, maar voel me wel thuis in een christelijke gemeenschap'.

Remonstrants predikant Tjaard Barnard gaf de volgende overweging bij het thema: Mijn God begon met de oerknal.

'Wie in onze tijd zegt te geloven wordt direct weggezet als een onnozelaar die gelooft in de schepping in zeven dagen en daarmee alle wetenschappelijk aanvaarde opvattingen als de Big Bang en de evolutietheorie terzijde schuift. Voor een moderne gelovige is dit geen interessante vraag meer. Ik probeer te geloven dat God de oerknal heeft geschapen. Maar misschien hebben wij mensen toen wij eenmaal uit die oerknal ontstonden God wel gemaakt? Hoe het ook zij: voor mij is ons bestaan er niet zomaar. Ik kies ervoor te geloven in een God die ons heeft gewild en die verwacht dat wij wat van het leven maken.'

Friedrich Nietsche:

De mens streeft naar zijn eigen geluk, zelfs als hij anderen daarom moet benadelen

De Frans-joodse filosoof Marc-Alain Ouaknin zegt het volgende:

'De vraag of God bestaat is passé omdat de vraag in de verkeerde taal gesteld wordt, namelijk die van de logica en de kennis. De goede taal speelt zich af in een andere dimensie, die van de verhalen, de verbeelding en de kunst. God is de Onzegbare, hoger, dieper en diverser dan wij kunnen bedenken. God is 'misschien', een hypothese, niet te vangen in een woord zoals 'god'. God is niet, maar God spreekt. Wat God doet is belangrijker dan wie of wat God is. God geeft iedereen de vrijheid om zijn eigen contact met het goddelijke te ervaren. Een God die zo onmetelijk groot is en zo onzegbaar, dat hij mijn verstand te boven gaat. Maar wel een God die men persoonlijk kan benaderen, omdat er talloze aanvliegroutes zijn. '

Uit: Jezus van Nazareth van Paul Verhoeven.

Jezus is dood. Zijn geest is vernietigd, net als die van Einstein en Mozart. Een lichamelijke opstanding heeft nooit plaatsgehad. Dat brengt me terug bij het begin van het boek en de vraag: wat blijft er dan nog over van het christendom? Heeft Paulus gelijk als hij stelt: 'Als Christus niet is opgestaan....dan is uw geloof zinloos'? Ik geloof van niet. Ik denk dat we er anders naar moeten kijken. We moeten teruggaan naar Jezus' visie op het koninkrijk Gods, zoals hij dat in zijn parabels en de Bergrede heeft verwoord. De utopie van menselijk gedrag die daarin wordt verbeeld zal echter niet iets zijn dat - zoals Jezus dacht - 'God' als een zelfstandige actie ten behoeve van ons zal uitvoeren. Dat koninkrijk komt niet. Het mensbeeld dat Jezus voor ogen had kan alleen vanuit de mens zelf tot realiteit worden: edelmoedigheid betonen ten aanzien van degeen die geen kans heeft gekregen voor zichzelf te zorgen; over wrok en rancune heenstappen en degeen die erkent misdaan te hebben met open armen ontvangen; de vijand als een evenwaardig mens behandelen als hij weerloos ter neer ligt. Kortom: beseffen dat ieder mens, ja ieder dier, even levend is als jezelf en evenveel recht heeft om te leven. Ook al is 'heb uw vijanden lief' een bijna-onmogelijkheid (maar wie weet over een paar miljoen jaar....) - op zijn minst zou 'begrijp het standpunt van de vijand en ga ervan uit dat hij evenveel redenen heeft om daar achter te staan als jijzelf hebt' heel wat menselijk antagonisme vermijden. Voor het komende millenium zal de clash of civilizations dan minder dodelijk zijn.

'De wereld is een draaiorgel, Onze Lieve Heer is de orgeldraaier en we moeten allemaal op de muziek meedansen.'

Ik weet niet, of God werkelijk bestaat. Voor mij in ieder geval niet in de vorm zoals ik het geleerd heb.

Ik verbaas mij over het wonder van het leven: de groei van een baby in de buik, de lente die altijd terugkomt, de spirit die mensen hebben, de kracht om het goede te doen. Aan dat mysterie geef ik het woord God. Het humanisme is wat dat betreft veel te kaal. God stijgt ver boven mij uit, ik voel me onderdeel van iets veel groters, die kracht staat los van de momenten dat ik geboren werd en er straks niet meer zal zijn.

Geïnspireerd door de mensen om hem heen, ervaart ds. Carel ter Linden tijdens zijn leven een verandering in de wijze waarop hij zich verhoudt tot het geloof en de verhalen uit de Bijbel. Het idee dat de wereld en het leven een diepe betekenins moeten hebben, een verborgen Zin, raakt hij langzaam kwijt. Natuurlijk wil hij wel een zin aan zijn leven geven, en proberen er iets van te maken, maar dat is een zin zonder hoofdletter. Ter Linden kan zich echter geen leven voorstellen zonder de verhalen van het Oude en Nieuwe Testament en de diepe wijsheid die daarin ligt opgeslagen.

Mijn God ontmoet ik daar waar ik geïnspireerd wordt om de wereld aan te raken met andere zintuigen en te benaderen met andere waarden dan ik gewend ben.

                                                                                  (ik)

Uit: Adrem, Remonstrants maandblad februari 2019.

Van: Maya Walburg (1960)

'De God die alles zag heb ik overboord gezet. God is voor mij nu meer de bron van waaruit ik wil leven, de bron die mij voedt. Ik voel me een schakel in een lange rij, onze vragen zijn heel oud. Ik wil verbinding maken met de ervaringen van mensen en generaties voor mij. Ik was heel blij met Klaas Hendrikse. God bestaat niet, maar gebeurt voor mij inderdaad tussen mensen. Plekken van goedheid, liefde, vertrouwen zijn kostbaar. Als je die vindt dan is dat een geschenk.'

'Je kunt je schouders ophalen over de christelijke leer van de Drie-eenheid en het achtvoudige pad van het boeddhisme, en desondanks geïnteresseerd zijn in de manieren waarop religies prediken, moreel besef stimuleren, gemeenschapszin opwekken, kunst en architectuur gebruiken, reizen zin verlenen, de geest vormen en aanzetten tot dankbaarheid voor de schoonheid van de lente. In een wereld die wordt bestookt door fundamentalisten van zowel gelovige als de seculiere soort moet het mogelijk zijn godsdienstig geloof te verwerpen maar wel een selectieve bewondering te behouden voor religieuze rituelen en concepten. Pas wanneer we niet meer geloven dat religies ons uit de hemel zijn aangereikt of dat ze volstrekt idioot zijn, wordt het interessant. Dan groeit het besef dat we religies hebben uitgevonden om in twee essentiële behoeften te voorzien, waar de seculiere maatschappij niet erg adequaat mee omgaat: in de eerste plaats de behoefte om, ondanks onze diepgewortelde egoïstische en gewelddadige neigingen, op harmonieuze wijze in gemeenschappen samen te leven. En in de tweede plaats de behoefte om het hoofd te bieden aan afschuwelijk leed dat voortkomt uit onze ontvankelijkheid voor fiasco's in de beroepssfeer, verstoorde relaties, het overlijden van dierbaren, ons eigen verval en verscheiden.'

Uit: Alain de Botton - Religies voor atheïsten.

Over de goden had hij het zelden, hij maakte zich daarover geen zorgen; het maakte hem niets uit of ze er waren of niet, hij wist heus wel dat ze hem niets konden doen. Hooguit verweet hij hun dat ze de mensen ongelukkig gemaakt hadden door hun gezicht naar de hemel te keren en te beroven van het vermogen van de meeste dieren om op vier poten te lopen. Als de goden dan besloten hadden dat je moet eten om te leven, dacht Krates, dan hadden ze de gezichten van de mensen ook naar de grond moeten keren, waar de wortels groeien; je kunt je toch niet met lucht of sterren voeden.

Uit: A.L. Snijders - Het oog van de naald

'De oorsprong van de wereld is een eenvoudige geschiedenis. In het begin was er de zwartgevleugelde Nacht, de creatie van Chaos, Erebus en Tartarus. De Nacht baarde een ei, waaruit de goudgevleugelde Eros kroop. De schaalhelften van het gebroken ei vormden Hemel en Aarde. Hemel en Aarde verwekten Oceanus en Thesis.'

uit: Sandor Marai - Vrede op Ithaca.

Beethoven - Pathetique

Schubert - Der Tod und das Madchen

' Ik voelde mij schuldig, omdat ik mijn leven lang niet heb geloofd in de God van de armen, van de ongeletterden, de oude wijfjes met hoofddoeken om, de oude mannetjes met hun gebedssnoeren in hun hand. Er zat iets van hovaardij in mijn ongelovigheid. Maar ik wil nu geloven in de God die buiten die prachtige sneeuw laat vallen. Er is een God met oog voor de verborgen symmetrie van de wereld, een God die de mensen beschaafder en verfijnder zal maken.' 

(Uitspraak van Ka in het boek Sneeuw van Orhan Pamuk)